Summary
Interdisciplinary
problems demand interdisciplinary solutions. The
problem is not simple; make optimal usage of the river. What river? The
Ciliwung on Java that streams down from higher altitude areas, through two provinces
through Jakarta before reaching the sea.
The
“paper” is only a personal lay mans 'brainstorm' upon the different factors of
the problem. The objective is to suggest associaties and action towards
disciplines and competences leading to interdisciplinary solutions; perhaps
even to talking, testing and implementating someday. The problem is described
and a lot of questions are formulated in order to generate these associations.
It
concludes with some actions that perhaps already have been tested in theory or
practice.
The
river problem is approach in a partly animistic way, considering its behavior
talents to be discovered and put to use by the people living on, near by or
dependent from the river or the flows. It shows a multitude of questions to be
answered and part problems to be solved. The complexity demands an
interdisciplinary chain approach; several parties can bring together the pieces
of the puzzle.
Some
pieces are ‘pure science’, other 'applied science', and other others are
typical 'R&D' or project organization puzzles; some solutions are to be
used in general, other have added value in upper, middle-, of lower section of
the river or only in the outflow area into the sea.
It
is made clear that the Ciliwung-river offers countless opportunities for
sustainable economical, social and societal usage of the various
characteristics of the river, on site in Indonesia. The problem offers
countless opportunities for Dutch expertise and Dutch organizations. One may
think of the countless institutes residing under the intermediary organizations
that are already active within Indonesia, together with Indonesian
counterparts. Modern technology allows remote virtual cooperation saving a lot
of facility and overhead cost.
Ideeën genereren
voor interdisciplinaire benadering en samenwerking
(bv 4-5-2001)
Interdisciplinaire problemen
vragen interdisciplinaire oplossingen. Het probleem is niet eenvoudig; maak
optimaal gebruik van de rivier. Welke rivier? De Ciliwung die op Java vanuit de
hoger gelegen gedeelten, via twee provincies, door Jakarta stroomt en uit komt
in de zee; maatje Rijn ongeveer.
Het onderstaande is de neerslag
van een persoonlijke 'brainstorm' van een relatieve leek over de diverse
facetten van het probleem. Het doel hierbij is associaties en acties te
suggereren in de richting van andere disciplinaire achtergronden en
hoedanigheden zodanig dat er interdisciplinaire oplossingen wellicht ooit
bespreekbaar gemaakt worden, c.q. getoetst worden en misschien zelfs geďmplementeerd.
Aan de hand van een nadere beschrijving van het probleem en een lichte ordening
van de vraagstukken, worden er vooral zo veel mogelijk vragen gesteld om zo
veel mogelijk associaties lost te weken.
Afgesloten wordt met het voorzichtig
opperen van "oplossingen" die wellicht ergens in theorie of praktijk
zijn uitgeprobeerd.
Lokaliseer en beschrijf het
probleem
Wat is het probleem precies? Vrij
vertaald; de talenten en capaciteiten van de rivier worden niet optimaal
benut. Een rivier biedt talloze kansen voor lokale duurzame economische,
sociale en maatschappelijke benutting van diverse kenmerken en aspecten van de
rivier. Dat gebeurt nu niet of onvoldoende: er is te veel of te weinig water in
de rivier afhankelijk van het seizoen of het water is domweg niet (meer)
geschikt voor bepaalde toepassingen door vervuiling of om een andere redenen
(van eenmalige benutting, roofbouw bijvoorbeeld).
Observaties en ordening van het
probleem
De op 22 maart 2001 getekende
Minutes of Meeting tussen het Nederland en Indonesië, ordent het probleem in
een 14-tal probleemclusters, met daaronder een hele reeks van noodzakelijke
actiepunten.
Diverse actiepunten hebben een
algemene component die voor de gehéle rivier gelden. Daarnaast zijn er probleemclusters
en actiepunten die typisch zijn voor respectievelijk, de bovenloop, de
middenloop, de benedenloop en de uitloop in zee van de rivier. Dat zijn de vijf
aanknooppunten om een heel reeks van suggestieve en associatieve vragen te
stellen over diverse facetten van het probleem. Mogelijk ziet u oplossingen of
kent u mensen/organisaties die deel kunnen uitmaken van de oplossing; in
Nederland of in Indonesië.
Sommige vragen zijn 'zuiver
wetenschappelijk', andere 'toegepast wetenschappelijk', weer andere zijn
typisch 'R&D' en weer andere uitvoeringsprojecten. Het oplossen van het
probleem, vereist dat er interdisciplinaire ketens van samenwerkingsverbanden
tot stand gebracht worden; sommige partijen zullen vanuit een zuiver
wetenschappelijke invalshoek van de eigen discipline een inbreng hebben,
anderen zitten op R&D-bijdragen en weer andere zijn bedreven in de
implementatie van uitvoeringsprojecten ter plaatse.
Veel vragen
De vele vragen die denkbaar zijn,
omzeilen mogelijk de meest fundamentele. Mensen uit Nederland of de stad
Jakarta kunnen mooie gedachten hebben over de rivier en oplossingen voor
rivierproblemen. De lokale mensen echter die aan, op en bij de rivier wonen,
hebben bestaansproblemen en -wensen die voor hen veel belangrijker en klemmender
zijn; inkomen, voedsel, werk, gezondheid, toekomst voor henzelf en hun
kinderen, of gewoon welvaart in de vorm van een TV of een mobiele telefoon.
Zónder die thematiek mee te nemen,
ontbreekt structureel het draagvlak voor de optimale benutting van de rivier.
In welke vorm?
Schrijver dezes spreekt daarom
over de rivier als een entiteit met 'talenten en capaciteiten' die als een lid
van het lokale socio-economische systeem, talloze kansen biedt aan de andere
leden van het systeem (mensen, bewoners, bedrijven) in economische, sociale en
maatschappelijke zin. Doch dit is niet meer dan een eerste stap. Een tweede
stap zou kunnen zijn dat de lokale mensen zelf gemobiliseerd en ingezet worden
om mee te werken aan de diverse oplossingen. Daarnaast is de rivier natuurlijk
ook lid van talloze ecosystemen met flora en fauna als andere leden.
Uiteraard zijn niet alle vragen
even relevant of to the point, d.w.z. op dít moment, voor de éne lezer maar
wellicht ligt dat anders bij een andere lezer of op een ánder moment (of voor
een andere rivier). Bovendien; als een domme vraag tot een doorbraak-associatie
leidt, telt alléén dat laatste (gelukkig). Naar verluidt danken we veel
wetenschappelijke en praktische ontdekkingen aan domme fouten; dusYYenige
inspanning is vereist!
I Algemeen
Het Research Instituut for Water
Resources te Bandung, merkte op dat 90% van de vervuiling betrekking heeft op
huisvuil, 9% op industriële vervuiling en 1% agrarische vervuiling.
* wat zijn geschiktere methoden van
verwerking c.q. transport van huisafval in een (sub-) tropisch dan direct via
de rivier; verwerking bij een huisvuilverbrandingsenergiecentrale en afvoer via
bootjes; zoals zolang gebruikt in de Nederlandse grachtensteden? Een aantal
jaren geleden heeft de stad Utrecht de 'vuilboot' opnieuw geďntroduceerd;
* mutatis mutandis deze vragen ook
voor industrieel en agrarisch afval; is herwinning van bepaalde grondstoffen
bij de vervuilingsbrón mogelijk of anders een vorm van 'neerslag' waardoor de
vervuiling de rivier niet meer belast;
* waar kan water zoal voor
gebruikt worden naast traditionele agrarische en logistieke toepassingen; welke
flora en fauna zou juist geschikt of gekweekt of ontwikkeld kunnen worden om in
te kunnen spelen op de verschillende gradaties en soorten vervuiling (zoals
e-coli bacterie) van een rivier (dus consumeerbare, verhandelbare of
exporteerbare goederen opleveren zoals bijv. vis, groente, wormen/maden voor
visvoer of kippenvoer); welke kenmerken zouden de langboten van Kalimantang
moeten hebben voor logistiek toepassingen;
* is de waterhoeveelheid door de
seizoenen beter te beheren of te beheersen (spaarbekkens, watertanks, afleiden
naar andere rivieren of vlakten);
* hoe is het draagvlak bij de
lokale bevolking veilig te stellen voor de diverse oplossingen, hoe valt aan te
haken bij sociale, culturele, economische, maatschappelijke en religieuze
opvattingen van de direct betrokkenen;
* wat zijn opties om een
geďntegreerde beheerorganisatie in te richten als eigenaar-en-gemachtigde (?)
van het betreffende stroomgebied? op te treden naar de verschillende stake
holders om de duurzame opbrengst van het gebied te consolideren en terug te
leiden naar de lokale publieke faciliteiten;
* zijn schotten, sleuven of geulen
te gebruiken om stroomsnelheid te beďnvloeden, energie op te wekken al dan
gecombineerd met zuiveringssystemen;
* is de rivierbreedte (m.n. voor
de natte tijd) verder te maximaliseren.
II Bovenloop
De problematiek van de bovenloop heeft
te maken met landerosie, -verschuivingen, beschermde gebieden, minerale
wingebieden, roofbouw van natuurlijke rijkdommen (bos, kolen en energie),
relatief kleine bevolkingsaantallen. In aanvulling op het voorgaande, alleen de
nieuwe vragen, denkend aan de trits preventie-oplossen-veilig stellen?
* wat zijn vroegtijdige
detectiemogelijkheden van erosie- en verschuivingsrisico's;
* zijn er zeer snel groeiende
goedwortelende planten (te ontwikkelen) die de bovenlaag van de grond kunnen
binden;
* is (een substantieel deel
van)het watervolume weg te leiden van de risico-gebieden:
* zijn er eenvoudige vastleg- en
funderingstechnieken; kan bijvoorbeeld, een gespecialiseerde helicopter
(ontwikkeld worden die) stalen spijkers van 10 meter in de grond schieten;
* hoe moeten herbebossing- en
herplantingsschema's er uit zien om enerzijds zo snel mogelijk de
land/grondsituatie veilig te stellen en anderzijds een 'nieuw oogst' in een
korte tijdspannen mogelijk; zodat het economische aanbod de economische vraag
inhaalt en er niet steeds nieuwe natuurlijke bronnen eenmalig benut worden met
een wissel op de toekomst;
* beschermings- en
bewakingsmaatregelen zijn de facto niet ter plaatse afdwingbaar; zijn er
varianten van de Afrikaanse ivoormaatregelen te gebruiken; hoe pakken andere
grote landen dergelijke illegale praktijken aan;
* is een vorm van patentrecht te
gebruiken voor (bijv. mijnbouw) producten indien de herkomst van
grondstoffen -zoals ook bij olie- uniek te traceren naar wingebied.
III Middenloop
Net als de bovenloop, speelt ook
hier het punt van punt van landerosie en verschuiving. Voor de middenloop
spelen verder zaken als conservering rivierbeddingen, agrarische benutting
(bosbouw, landbouw, veeteelt, visserij), dam
en reservoir, kleine stedelijke gebieden, landconversies. Wederom alleen
de nieuwe vragen, richting preventie, oplossingen en ook consolidatie van de
gewenste toestand:
wat zijn de verschillende
natuurlijke en onnatuurlijk conserveringsmethoden voor rivierbeddingen;
zijn er combinaties denkbaar van
bos-, landbouw, veeteelt en visserij in de zin van meervoudig ruimte gebruik
(bijv. gelijktijdig vis kweken en rijst telen op dezelfde oppervlakte; bosbouw
met veeteelt);
zijn er andere waterrecreatieve
wensen vanuit of in de stedelijke gebieden waarbij de rivier ingezet kan
worden.
IV Onderloop
Hoge concentratie economische
activiteiten, idem bevolkingsdichtheid, grootschalige landconversies. lucht-,
water en geluidsvervuiling, hoog niveau logistieke infrastructuur;
* zijn er alternatieve locaties
voor de belastende economische activiteiten, welke effecten zou verplaatsing
hebben op het lokale systeem;
* zijn landconversies niet te
verbinden aan rivierconversies, wie iets met land wil binnen 100 km van de rivier,
móet ook iets doen met de rivier;
* zijn straten structureel te
'ondertunnelen' om extra waterafvoer toe te staan op de smalle riviergedeelten;
* zijn de zeewaarts gerichte
bestaande rioleringen te benutten in tijden van grote water overlast;
* is het stratenplan en de
straatinrichting zodanig in te richten dat de straten gecontroleerd en geleid
extra water kunnen afvoeren met minimale overlast voor verkeer, burger en stad;
* zijn er opties om de rivier
desgewenst geheel of gedeeltelijk 'om de stad' of andere economisch kritische
locaties heen te leiden.
V Uitloop
in zee
Behalve kostbaar 'zoet' water
levert de rivier alles af in zee wat onbenut is gebleven; zand, stof, vuil en
alle opgeloste vervuiling:
* hoe zou een natuurlijk, duurzaam
zuiveringssysteem eruit zien zodat de rivier alleen nog maar zoet water
aflevert aan de zee;
* waar zijn alle uit-gezuiverde
stoffen en materialen economisch voor te (her-)gebruiken;
* hoe zou een fabriek er uit zien
die van het onzuivere zoete water, helder drinkwater maakt (een vraag die net zo uitdagend is als
NASA's Propulsion Breakthrough Project);
* wat zijn unieke en geavanceerde
mogelijkheden van 'brak water'.
Opper oplossing
Afhankelijk van discipline en insteek,
ziet iedereen een probleem 'anders'; de econoom ziet het economisch, de
socioloog socioloog, de antropoloog antropologisch, de iman islamitisch, de
chemicus chemisch, de waterbouwkundig ingenieur waterbouwkundig enz. enz.
Al die inzichten zijn nodig om de
schakels te vormen van een ketting die een deelprobleem oplost. En er zijn vele
kettingen nodig; sommigen vereisen zuiver wetenschappelijke expertise en
onderzoek, andere vereisen toegepast wetenschappelijk onderzoek, weer andere
R&D of uitvoeringsexpertise enz. enz. Bij dit alles is lokaal draagvlak en
kennisoverdracht cruciaal.
Probeer oplossingen uit
Voordat oplossingen uitgeprobeerd
kunnen worden, is het nodig dat de diverse mogelijke partijen eens een praatje met
elkaar maken. En elkaar vertellen dat het hele probleem niet oplosbaar is maar
dat een klein deel van het probleem.... en als nu iemand anders het volgende
kleine deeltje weet of iemand ként die Y.... dan kan een klein kennisland grote
dingen doen.
Conclusie en slot
Het bovenstaande de neerslag van
een 'brainstorm' over de diverse facetten van het probleem. Het doel hierbij
is, associaties en acties bij anderen te genereren met andere disciplinaire
achtergronden en hoedanigheden zodanig dat er interdisciplinaire oplossingen
bespreekbaar gemaakt worden, c.q. getoetst worden en misschien zelfs
geďmplementeerd.
Het laat een veelheid van vragen
zien, waarvoor antwoorden en oplossingen gevonden moeten worden. De
complexiteit vereist een interdisciplinaire ketenbenadering; diverse partijen
kunnen stukjes van de grote puzzel inbrengen.
Sommige stukjes vallen onder
'zuivere wetenschappelijk', andere 'toegepaste wetenschappelijk', weer andere
zijn typisch 'R&D' of anders typisch projectorganisatie; sommige stukjes
zijn in het algemeen te benutten , andere hebben een meerwaarde in in de
boven-, midden-, of onderloop van de rivier of juist voor het uitstroomgebied
in zee.
Het zal duidelijk zijn de
Ciliwung-rivier talloze kansen biedt voor duurzame economische, sociale
en maatschappelijke benutting van diverse kenmerken en aspecten van de rivier,
ter plaatse in Indonesië. De problematiek biedt eveneens talloze kansen voor
Nederlandse kenniswerkers en kennisorganisaties. Daarbij kan gedacht worden aan
de vele instituten die ressorteren onder de grote Nederlandse organisaties voor
onderzoek of andere organisaties (universiteiten, hogescholen, instituten) die
al in Indonesië actief (en wellicht anderen kunnen ?introduceren?) of aan
organisaties met specifieke waterkennis en relaties met Indonesië zoals M.
(Voor het overige, zie Almanakken zoals die voor Handel en dienstverlening, de
Pyttersen of gewoon op Internet.)
Voor fondsen en regelingen zijn
diverse organisaties intermediaire organisaties (bijv. Senter en een EG-liaison)
te vinden via de sites van de ministeries, die zelf weer via overheid.nl te
vinden zijn of via portals van aanbieders die van alle landen, de sites van
alle overheid- en semi-overheidsorganisaties verzameld hebben. Moderne
technologie maakt het zelf mogelijk om remote perfect samen te werken, zonder
dat daar zelf extra project-, bureau-, over overhead-kosten mee gemoeid zijn;
even een kwestie van luctor et emergo.